Ροκ ηθογραφίες

Ακούω τα τραγούδια μιας εποχής που ήδη από τώρα αλλά ακόμα πιο έντονα στο μέλλον θα την έχουμε κατηγοριοποιήσει υπό το όνομα η εποχή του μοντέρνου δυτικού τραγουδιού» ή αλλιώς «η εποχή του ρομαντισμού» ή «η μουσική του συναισθήματος και του νοήματος» και πάει λέγοντας. Είτε μιλάμε για soul για rock για pop και οποιοδήποτε άλλο βιομηχανικό είδος μουσικής. Μόλις όμως είπα μια απαγορευμένη λέξη, τη λέξη βιομηχανία. Ποιος τη χρειάζεται, να πάει στα κομμάτια και αυτή και όλος ο μουσικός συφερτός που κουβαλά. Αλλά, μια στιγμή, ποιος είναι αυτός; Δεν πρέπει άραγε να χαράξουμε μια εύλογη διαχωριστική (αν όχι πολλές) γραμμή μεταξύ της βιομηχανίας του εύκολου και μαζικού και εκείνης του καλλιτεχνικού και ποιοτικότερου; Ε, λοιπόν πρέπει. Όμως και πάλι από μια μακροσκοπική ιστορική ματιά η εποχή που φεύγει παίρνει μαζί της και τις δύο, είτε μιλάμε για τη κιτσάτη glamour επανάσταση της Madonna στα 80s είτε για το ανατρεπτικό ροκ στο σύνολό του. Οι νέες σταρ δεν κουβαλάνε στοιχείο γυναικείας χειραφετησιμότητας (έστω και ως αστείο) ενώ το ροκ έχει καταντήσει ένα μουσειακό είδος (με τα indie πλουσιόπαιδα ανά τον πλανήτη να μην τολμούν να πουν ότι παίζουν κάτι τέτοιο). Μόνο η jazz και η κλασική μουσική (θα έλεγα και η φολκ) φαίνεται να μην αγγίζονται από τις επιταγές της εμπορικότητας που αλλάζει άρδην χαρακτηριστικά λόγω των γνωστών μεταβολών στην παραγωγή και τη διάθεση της μουσικής. Δηλαδή τα προϋπάρχοντα της μαζικής μουσικής εκβιομηχάνισης μουσικά είδη επιζούν και αναπτύσσονται σα να μην επιδρούν πάνω τους ο χρόνος των αλλαγών αυτών. Εκτός και αν θεωρήσουμε (σωστά κατ’εμέ) ότι οι κατακτήσεις του μεταμοντερνισμού ως μαζικής κουλτούρας, κυρίως το ποπ και το ροκ (τα παιδιά του μεταμοντερνισμού) ήρθαν για να μείνουν για πάντα. Εδώ όμως νομίζω υπεισέρχεται η ηλεκτρονική μουσική για να καθορίσει τις έννοιες και την σκοπιά από την οποία μιλάμε. Ο θάνατος της έκφρασης τόσο στην παραγωγή της ροκ μπάντας όσο και στην κατανάλωση του ροκ τραγουδιού αποδίδεται από την παλαιά διανόηση στο σατανά του ηλεκτρονικού. Ο αντίλογος μεταμοντέρνος και αυτός (αν έχει κάποιο νόημα πλεόν η λέξη), τα συνθεσάιζερ και οι απόγονοί τους ήρθαν για να μείνουν. Διαφωνεί άραγε κανείς; Θα ήταν εξάλλου αφελές. Ωστόσο, ποια η κοινωνική ή καλύτερα η μαζική νοηματοδότηση στην εμπειρία της ακρόασης όταν το ηλεκτρονικό υπερκαλύπτει όλη την αυθεντική μουσικότητα (ως πραγματική παραγωγικότητα, το παίξιμο ρε παιδί μου); Άρα αν το νόημα μιας ατομικά προσανατολισμένης απόλαυσης απαιτεί μια κοινωνική οριοθέτηση μπορούμε απλά να κοιτάξουμε πως εκφράζεται η τελευταία στις σημερινές συνθήκες και να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας. Καταρχήν μιλάμε για νέους και για όσους νιώθουν τέτοιοι. Έπειτα μιλάμε για τρόπους συνάθροισης των νέων. Και τέλος για παραγωγή κοινής συνείδησης μέσα από την επικοινωνία τους. Στα δύο πρώτα δεν έχουμε πρόβλημα μιας και πάμπολλοι νέοι υπάρχουν και πιο καλοζωισμένοι είναι ώστε να παραμείνουν τέτοιοι για καιρό ακόμα. Στο τρίτο όμως έχουμε πρόβλημα. Ποια είναι τα νοήματα που ενώνουν και χωρίζουν τους νέους ανθρώπους; Ελάχιστα, ειδικά τώρα (από τότε) που το όνειρο της ανατροπής έχασε την κοινωνική του δυναμική (60s ροκ) και μετατράπηκε σε ατομικιστική έκρηξη οργής για την παρακμή του ίδιου και του κόσμου όλου (πανκ) και σήμερα σε ελιτίστικη άσκηση ύφους από ανεξάρτητους αμούσικους (indie). Αυτή η κατάσταση έχει οδηγήσει στο να αποκτήσει όλη η ροκ του παρελθόντος ένα συμβολικό χαρακτήρα με εμπορική εκμετάλλευση και μόνο (δες μπλουζάκια π.χ.). Και εν απουσία σπουδαίας ροκ μουσικοπαραγωγής τα νέα γκρουπ αναπαράγουν, αναμιγνύουν, σαμπλάρουν τον παλαιό ήχο βγάζοντας ένα τρομακτικά μοναχικό στη μοναδικότητά του αποτέλεσμα. Ο αιώνας της μοναξιάς. Χαμηλώστε τις εντάσεις, παίξτε μπαλάντες. Δεν υπάρχει ροκ.